Carl Friedrich Goerdeler

---

Życiorys

Carl Friedrich Goerdeler to postać, której życie i działalność zahaczały o kluczowe momenty historii Niemiec oraz Europy XX wieku. Ukończył studia na kierunku prawoznawstwo, co stanowiło solidną podstawę dla jego późniejszej kariery politycznej. W latach 1930–1937 sprawował urząd nadburmistrza Lipska, gdzie zyskał reputację jako zdolny administrator. Jednakże z czasem jego relacje z nazistowskimi władzami uległy załamaniu, co doprowadziło do jego zmuszenia do rezygnacji z urzędu.

W obliczu wzrastającej tyranii III Rzeszy, Goerdeler podjął działalność konspiracyjną, stając się aktywnym przeciwnikiem reżimu. Jego głęboka niechęć do ideologii komunistycznej i silne sympatie monarchistyczne ukierunkowały jego działania. Znajdował się w opozycji do Adolfa Hitlera, nawiązując współpracę z brytyjskim rządem, do którego wysyłał plany pokojowe. W swoich dokumentach postulował m.in. o zachowanie granicy polsko-niemieckiej w duchu historycznych podziałów, a także przypisanie Niemcom takich terenów jak: Austria, Kraj Sudetów, Alzacja czy Lotaryngia.

Goerdeler także proponował utworzenie unii państwowej z Litwą, mającej na celu przyniesienie benefitów obu krajom oraz umożliwienie Polsce dostępu do morza. Jego plany wykraczały poza kwestie terytorialne, bowiem przewidywały także korzyści gospodarcze, jakie Polska mogłaby czerpać z niemieckiego handlu.

W kontekście spisku przeciwko Hitlerowi z 20 lipca 1944 roku, Goerdeler był rozważany jako kandydat na kanclerza. Niestety, zamach nie powiódł się, co zmusiło Goerdelera do ukrywania się, porzucając Berlin. Jego pierwszym schronieniem stała się wieś Myśliwiec, a następnie przeniósł się do powiatu kwidzyńskiego. Podczas odwiedzin na grobie rodziców w Kwidzynie, został rozpoznany przez Helenę Schwärzel, która zgłosiła go Gestapo, co doprowadziło do jego aresztowania 12 sierpnia 1944 roku.

W dniu 8 września 1944 roku Trybunał Ludowy skazał Goerdelera na karę śmierci, jednak wykonanie wyroku zostało wstrzymane na dłuższy okres. Dopiero 2 lutego 1945 roku, po wielomiesięcznym oczekiwaniu, został stracony przez powieszenie w berlińskim więzieniu Plötzensee. Postać Schwärzel, jako denuncjatorka Goerdelera, zyskała kontrowersyjną sławę; po wojnie otrzymała nagrodę pieniężną od Hitlera, jednak w 1946 roku musiała stawić czoła odpowiedzialności za swoje czyny. W wyniku procesu, 14 listopada tego samego roku, sąd skazał ją na 15 lat ciężkiego więzienia za zbrodnie przeciwko ludzkości, co roku później zostało zmniejszone do sześciu lat.

Swój los Schwärzel, jako jedyna osoba, która poniosła odpowiedzialność za „Justizmord” na Goerdelerze, dzieliła z 490 innymi donosicielami, którzy zostali skazani w Niemczech po II wojnie światowej. Historia Goerdelera pokazuje tragizm jednostki, która starała się wpłynąć na bieg historii w trudnych czasach.

---

Oceń: Carl Friedrich Goerdeler

---